گروه بین‌الملل مشرق - در روزهای گذشته بارها موضوع ایجاد منطقه پرواز ممنوع هوایی و حائل زمینی در مناطق شمالی و شمال شرقی سوریه از سوی مسئولان دولت ترکیه در مذاکرات با موضوع تحولات سوریه مطرح شده است. و این موضوع درحال حاضر به یکی از نگرانیهای جدی جامعه بین الملل از ایفای نقش منفی دولت ترکیه در تحولات سوریه و خاورمیانه تبدیل شده است.

درهمین راستا ارتش ترکیه تحرکات نظامی را در مناطق مرزی با سوریه به مورد اجرا گذاشته است .یگانهای رزمی و یک گردان زرهی متشکل از دهها دستگاه تانک و خودروی زرهی ازتش ترکیه در طول مرز این کشور با سوریه مستقر شده اند.

روز گذشته پارلمان ترکیه نیز با درخواست دولت این کشور برای تجاوز زمینی به کشورهای عراق و سوریه به بهانه مبارزه با آنچه "تروریسم" نامیده شده موافقت کرد.

این درحالی است که دولت و ارتش ترکیه خود بزرگترین حامی  وپشتیبان گروههای تروریستی داعش و النصره و ارتش آزاد و ... که بعضا در عراق و سوریه فعال هستند می باشد. برخی ناظران سیاسی و نظامی طرح دولت ترکیه برای ایجاد منطقه حائل زمینی و هوایی در خاک سوریه را آخرین تیر زهرآگین ترکیه برای براندازی دولت قانونی سوریه پس از 3 سال ناکامی گروههای تروریستی وابسته در نیل به اهداف از پیش تعیین شده ارزیابی میکنند.

 

اما موانع دولت ترکیه برای ایجاد منطقه حائل زمینی و هوایی در داخل خاک سوریه چیست؟ در زیر به برخی از این موانع اشاره می شود:

1 – هرگونه حمله ارتش ترکیه به مناطق شمالی و شمال شرقی سوریه و اشغال این مناطق با مقاومت شدید کردهای سوریه که در طول مرز مشترک سوریه با ترکیه مستقر هستند مواجه خواهد شد. کردها دارای روابط ملتهب و خصمانه ای با دولت و ارتش ترکیه که در طول تاریخ و خصوصا سه سال اخیر حوادث سوریه و عراق از هر فرصتی برای کشتار و نسل کشی و آواره کردن و محدود کردن نقش سیاسی و انهدام زیرساختهای اقتصادی آنها نهایت بهره برداری را کرده اند.

لازم به یادآوری نیست که داعش ساخته دست سرویسهای اطلاعاتی چند دولت منطقه ای و فرامنطقه ای علی الخصوص سازمان اطلاعات ترکیه (میت) می باشد و سرویس اطلاعاتی ترکیه نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای در تعیین خط مشی ، بانک اهداف و طرح ریزی عملیاتهای داعش در عراق و سوریه داشته و دارد که مناطق کردنشینی این دو کشور یکی از مهمترین اهداف داعش برای حملات و اشغال و کشتارهای فجیع و خانمانسوز بوده اند که از این میان می توان به فاجعه کشتار کردهای منطقه سنجار در عراق و عملیات داعش علیه کردهای ساکن در منطقه عین عرب(کوبانی) اشاره کرد.

در همین راستا بخش بزرگی از جامعه ترکیه را کردهای ساکن در این کشور تشکیل می دهند که در مناطق جنوبی این کشور سکونت داشته و دارای روابط نزدیکی با اقوام خود در سوریه و عراق هستند. مناطق کرد نشین، به لحاظ جغرافیایی حدود یک سوم خاک ترکیه را در بر میگیرد. دربرآورد موسسه آمار ترک استات وابسته به دولت ترکیه، جمعیت کردهای این کشور حدود 22 میلیون نفر تخمین زده میشود این درحالی است که جمعیت ترکیه در حال حاضر حدود 76.8 میلیون نفر است.

دولت ترکیه در 35 سال گذشته مشکلات امنیتی – نظامی بسیار حادی با کردهای جنوب ترکیه داشته است و در جنگهای میان ارتش این کشور با کردهای حزب کارگران کرد ترکیه (پ.ک.ک) هزاران نفر از عناصر ارتش ترکیه کشته شده اند و خسارات سنگینی به اقتصاد (سرمایه گذاری و توریسم) این کشور وارد آمده است.

درصورت ورود ترکیه به خاک سوریه و درگیر شدن ارتش ترکیه با کردهای سوریه بطور قطع و یقین کردهای ترکیه دست روی دست نخواهند گذاشت و جبهه جدید نبرد با ارتش و دولت ترکیه را در داخل این کشور خصوصا در مناطق جنوبی ترکیه که دارای بافت قومیتی اکثریت کردنشین می باشد خواهند گشود واین خود موجب وارد آمدن ضربات جبران ناپذیری به فضای سیاسی – اجتماعی و امنیتی این کشور خواهد بود و توان نظامی سازمان رزم ارتش ترکیه را که در طول 35 سال نبرد با چریکهای کرد ترکیه از سرکوب آنها ناتوان بوده اند به فرسایش خواهد کشید.
 
عامل دیگر که میتواند تاثیر گذاری فراوانی بر عرصه داخلی و امنیتی کشور ترکیه داشته باشد واکنش شدید جمعیت بیش از 15 میلیون نفری (حداقل 20 درصد جمعیت ترکیه) علوی‌های ترکیه به تجاوز ارتش ترکیه به خاک سوریه است که بطور سنتی دارای روابط بسیار حسنه ای با دولت و مردم سوریه هستند. در سالهای گذشته علوی های ترکیه بشدت از نقش مخرب ترکیه در تحمیل جنگ تروریستی به نظام و مردم سوریه خشمگین هستند. علی الخصوص که قربانیان اصلی جنگ در سوریه را شیعیان و علوی های سوریه تشکیل می هند.
 
2 – بسیاری از مناطقی که مورد نظر دولت ترکیه برای ایجاد منطقه حائل هستند هم اکنون تحت کنترل گروههای تروریستی تکفیری مانند داعش ، جبهه النصره ، جبهه اسلامی ، ارتش آزاد ، احرار الشام و ... هستند که هرکدام از این گروهها دارای وابستگی های حیاتی به یکی از کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای می باشند.

اقدام یکچانبه ترکها برای حمله زمینی به خاک سوریه به معنای تهدید مناطق تحت اشغال این گروهها است به این معنا که ارتش و دولت ترکیه مطابق قوانین بین المللی مجاز به تعامل وهمکاری رسمی با این گروهها نخواهد بود.

بنابر این پس از ورود به خاک سوریه و اشغال مناطق مذکور باید با گروههای تروریستی حاضر در این مناطق وارد نبرد نظامی شود چه اینکه این گروهها نشان داده اند که درصورت به خطر افتادن قلمرو جغرافیایی و مناطق تحت سیطره (نبرد داعش با النصره و ارتش آزاد با داعش ) تعارض منافع کشورهای حامی و پشتیبان خود مانند تعارض منافع عربستان سعودی با قطر که تاثیر آشکاری بر روابط میان گروههای مزدور این دو کشور در سوریه نیز گذاشته است و موجب جنگهای خونین فراوانی میان آنها شد. تعارض منافع ترکیه با هرکدام از این گروهها و کشورهای حامی آنها جبهه جدیدی را درمقابل ارتش ترکیه خواهد گشود.
 
3 – دولت سوریه در مقابل تجاوز ارتش ترکیه به خاک خود هرگز دست بسته نخواهد بود و به آن واکنش شدید نشان خواهد داد. ارتش سوریه اگر چه در سه سال گذشته درگیر نبرد با تروریستهای تکفیری فعال در این کشور بوده است اما نشان داده که قدرت بازسازی و ارتقای توان رزمی خود را دارد و همچنین دارای قدرت موشکی بسیار پیشرفته  و نیروی هوایی قدرتمندی می باشد که از حمایت های فنی و تسلیحاتی چین و روسیه برخوردار است و درصورت تجاوز ترکیه به این کشور ارتش سوریه لحظه ای در استفاده از سلاح موشکی و نیروی هوایی خود علیه ارتش متجاوز به خود تردید راه نخواهد داد که این خود به منزله وقوع جنگ منطقه ای وسیعی میان دولت ترکیه و دولت سوریه خواهد بود که ابعاد آن قطعا از گسترده جغرافیایی دوکشور فراتر خواهد رفت.

در همین حال دولت روسیه در واکنش رسمی به احتمال هرگونه تجاوز زمینی به خاک سوریه آنرا در حکم اعلان جنگ به دولت روسیه قلمداد خواهد کرد و بلافاصله ارتش سوریه را به جدید ترین هواپیماهای جنگنده بمب افکن نسل جدید و همچنین سامانه های پدافند هوایی اس 300 و اس 400 که هم اکنون در داخل ناوگان نیروی دریایی روسیه مستقر در دوبندر لاذقیه و طرطوس سوریه (دردریای مدیترانه) و سایر تسلیحات موشکی پیشرفته تر برای مبارزه با متجاوزین مجهز خواهد کرد.
 
4 – برخی دولتهای منطقه ای مانند عراق و مصر به خاطر نقش منفی دولت ترکیه در سیر حوادث این کشورها در سالهای اخیر روابط بسیار تیره و تاری با این کشور دارند و اصولا به هرگونه نقش آفرینی ترکیه در مسایل منطقه ای جهان عرب  به دیده تردید می نگرند.

دولت عراق بخاطر نقش منفی ترکیه در تحولات اخیر امنیتی، نقش سازمان اطلاعات ترکیه درتهیه بانک اطلاعاتی از اهداف و طراحی عملیاتهای داعش و گروههای بعثی در مناطق مرکزی و غربی و مالی این کشور که موجب وارد آمدن خسارات فراوان انسانی، نظامی و اقتصادی و سیاسی به این کشور شده است بشدت خشمگین است و طبیعتا نسبت به هرگونه تجاوز زمینی ترکیه این شریک گروههای تروریستی به خاک عراق واکنش شدید نشان خواهد داد.

دولت مصر پس از عزل محمد مرسی رییس جمهور اخوان المسلمینی این کشور که در مدت زمان کوتاه صدارتش روابط بسیار حسنه ای با دولت و مسئولان ترک که اتفاقا آنها هم از وابستگان اخوان المسلمین ترکیه هستند برقرار کرده بود.این روابط تا بدانجا پیش رفت که مصر پس از ترکیه دومین حامی تسلیحاتی و سیاسی و مالی برخی از گروههای تروریستی تکفیری فعال در سوریه شده بود و از نظر سیاست‌هایش در مورد سوریه با دولت ترکیه کاملا همسو بوده است.

پس از سقوط محمد مرسی و غیرقانونی اعلام شدن فعالیت گروه اخوان المسلمین در مصر، ترکیه به بسیاری از رهبران این گروه در خاک خود پناه داد و پرچمدار مخالفت با حکومت نظامیان و رییس جمهور جدید مصر عبدالفتاح السیسی شد. از دیگر سو نظامیان مصری دارای روابط بنیادین و حسنه تاریخی با نظام ودولت سوریه بوده و هستند و حمایت های مکرر ژنرال سیسی  رییس جمهور مصر از دولت و ارتش سوریه و بازگشایی سفارت سوریه در مصر و پشتیبانی تسلیحاتی از ارتش سوریه همگی نشان دهنده نقش و موضع منفی مصر در مقابل تجاوز ترکیه و جنگ ترکیه علیه سوریه خواهد بود.

5 – دولتهای بزرگ منطقه ای و فرامنطقه ای مانند جمهوری اسلامی ایران، روسیه و چین هرگز موافق با تجاوز ترکیه به خاک سوریه که به معنای تجاوز به میثاق ملل متحد و حریم دولت قانونی کشور سوریه که یکی از اعضای سازمان ملل متحد است نخواند بود.  خصوصا اینکه هرگونه اقدام تحت بند 7 قانون بین الملل برای حمله به کشورها باید به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد برسد که با حضور چین و روسیه که از مخالفان هرگونه اقدام نظامی و مداخله خارجی در امور داخلی سوریه بوده و هستند ، صدور مجوزشورای امنیت برای حمله به سوریه امری محال است.